Antimycotica zijn geneesmiddelen die specifiek ontwikkeld zijn om schimmelinfecties te behandelen en te voorkomen. Deze medicijnen werken door de groei van schimmels (fungi) te remmen of door ze volledig te doden. Schimmels zijn micro-organismen die zich kunnen vermenigvuldigen in warme, vochtige omgevingen en kunnen verschillende delen van het lichaam infecteren.
Schimmelinfecties komen in vele vormen voor en kunnen variëren van milde huidaandoeningen tot ernstige systemische infecties. De meest voorkomende schimmelinfecties zijn huidschimmels zoals voetschimmel en ringworm, vaginale schimmelinfecties veroorzaakt door Candida, mondspruw en nagelschimmelinfecties. Deze infecties kunnen iedereen treffen, maar komen vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, diabetes of bij langdurig gebruik van antibiotica.
Antimycotica bestrijden schimmels door verschillende mechanismen. Ze kunnen de celwand van de schimmel aantasten, de productie van essentiële eiwitten verstoren of de DNA-synthese remmen. Er zijn twee hoofdcategorieën behandelingen: lokale antimycotica die direct op de geïnfecteerde plek worden aangebracht (zoals crèmes, zalven of sprays) en systemische antimycotica die oraal worden ingenomen of intraveneus worden toegediend voor ernstigere infecties die het hele lichaam kunnen beïnvloeden.
Voetschimmel (tinea pedis) en ringworm (tinea corporis) behoren tot de meest voorkomende huidschimmelinfecties. Voetschimmel ontstaat vaak door het dragen van natte schoenen of sokken en manifesteert zich als jeuk, schilfering en roodheid tussen de tenen. Ringworm veroorzaakt ronde, schilferige plekken op de huid met een karakteristieke rode rand. Deze infecties worden meestal behandeld met lokale antimycotica zoals miconazol, clotrimazol of terbinafine in de vorm van crèmes of sprays.
Vaginale schimmelinfecties, voornamelijk veroorzaakt door Candida albicans, komen zeer frequent voor bij vrouwen. Symptomen omvatten jeuk, irritatie, afscheiding en pijn tijdens het plassen. Behandeling bestaat uit lokale antimycotica zoals vagitoriums of crèmes, of orale medicatie zoals fluconazol. Mondspruw en orale candidiasis treden op in de mond en keel, vooral bij baby's, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Nagelschimmelinfecties zijn hardnekkig en vereisen vaak langdurige behandeling met orale antimycotica. De behandelingsopties omvatten:
Ernstige systemische schimmelinfecties komen voor bij patiënten met een sterk verzwakt immuunsysteem en vereisen intensieve behandeling met intraveneuze antimycotica onder medisch toezicht.
In Nederland is een breed scala aan antimycotica beschikbaar om verschillende schimmelinfecties effectief te behandelen. Deze geneesmiddelen zijn onderverdeeld in receptvrije en receptplichtige middelen, afhankelijk van hun werkzaamheid en mogelijke bijwerkingen.
Voor veel voorkomende schimmelinfecties kunt u in de apotheek terecht voor receptvrije antimycotica. Deze middelen zijn veilig voor zelfbehandeling bij oppervlakkige schimmelinfecties:
Voor ernstigere of hardnekkige schimmelinfecties zijn sterkere antimycotica nodig die alleen op voorschrift van een arts verkrijgbaar zijn. Deze middelen worden voorgeschreven wanneer receptvrije behandeling onvoldoende effect heeft of bij systemische schimmelinfecties:
Fluconazol (Diflucan) wordt vaak voorgeschreven voor vaginale schimmelinfecties en systemische candida-infecties. Itraconazol (Sporanox) is effectief tegen nagelschimmel en bepaalde diepe schimmelinfecties. Ketoconazol wordt gebruikt bij hardnekkige huidschimmelinfecties, terwijl Ciclopirox vooral wordt ingezet bij nagelschimmelinfecties.
Antimycotica zijn verkrijgbaar in verschillende toedieningsvormen om optimale behandeling mogelijk te maken. Crèmes en gels zijn ideaal voor huidschimmelinfecties, tabletten en capsules worden gebruikt voor systemische behandeling, en speciale nagellak is ontwikkeld voor effectieve behandeling van nagelschimmel. De keuze van de toedieningsvorm hangt af van de locatie en ernst van de infectie.
De behandelingsduur van antimycotica varieert afhankelijk van het type infectie en de ernst van de klachten. Voor huidschimmelinfecties zoals voetschimmel of ringworm is doorgaans 2-4 weken behandeling nodig, terwijl nagelschimmelinfecties vaak 3-12 maanden behandeling vereisen. Vaginale schimmelinfecties kunnen meestal binnen 1-7 dagen worden behandeld met de juiste medicatie.
Het is cruciaal om de volledige kuur af te maken, zelfs wanneer de symptomen al zijn verdwenen. Het vroegtijdig stoppen van de behandeling kan leiden tot herinfectie en mogelijk resistentie tegen het medicijn. Bij lokale antimycotica zoals crèmes, zalven of poeders dient u de aangetaste huid eerst schoon en droog te maken voordat u het product aanbrengt.
Breng lokale antimycotica dun aan op de aangetaste huid en omliggende gezonde huid. Bij orale medicatie is de timing van inname belangrijk - sommige medicijnen werken beter op een lege maag, andere juist bij de maaltijd. Zorg altijd voor goede handhygiëne na het aanbrengen van lokale behandelingen en draag tijdens de behandeling ademende, schone kleding.
Antimycotica kunnen verschillende bijwerkingen veroorzaken, afhankelijk van het type medicijn en de toepassing. Bij lokale antimycotica komt huidirritatie het meest voor, zoals roodheid, jeuk, branderig gevoel of uitslag op de behandelde plek. Orale antimycotica kunnen maagklachten, hoofdpijn, duizeligheid of smaakveranderingen veroorzaken.
Overgevoeligheidsreacties zijn mogelijk, vooral bij mensen met bekende allergieën. Sommige antimycotica kunnen interacties aangaan met andere medicijnen zoals bloedverdunners, antibiotica of ontstekingsremmers. Tijdens zwangerschap en borstvoeding zijn niet alle antimycotica veilig - raadpleeg altijd uw arts of apotheker voordat u deze medicijnen gebruikt.
Goede hygiëne vormt de basis voor het voorkomen van schimmelinfecties. Was dagelijks met milde zeep en droog uzelf grondig af, vooral tussen tenen en in huidplooien. Houd uw huid droog en zorg voor goede ventilatie in vochtige ruimtes zoals badkamers.
Draag ademende, natuurlijke materialen zoals katoen en vermijd synthetische kleding die vocht vasthoudt. Wissel dagelijks van ondergoed en sokken, en draag in openbare douches en zwembaden altijd slippers. Knip uw nagels kort en houd ze schoon om nagelschimmelinfecties te voorkomen.
Was kleding en beddengoed op hoge temperatuur en vervang oude schoenen die mogelijk nog schimmelsporen bevatten. Gebruik antischimmelpoeders in schoenen en zorg voor droge voeten door absorberende sokken te dragen.
