Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsfuncties. Het speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van hormonen, gal en vitamine D, en helpt bij de opbouw van celmembranen. Hoewel cholesterol noodzakelijk is voor een goede gezondheid, kan een te hoge concentratie in het bloed leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: LDL-cholesterol (Low Density Lipoprotein), ook wel 'slecht' cholesterol genoemd, en HDL-cholesterol (High Density Lipoprotein), het 'goede' cholesterol. LDL-cholesterol kan zich ophopen in de bloedvaten en aderverkalking veroorzaken, terwijl HDL-cholesterol juist helpt bij het wegvoeren van overtollig cholesterol uit de bloedvaten.
Verschillende factoren kunnen leiden tot verhoogd cholesterol, waaronder erfelijkheid, voeding, bewegingsgebrek, overgewicht, roken en bepaalde medische aandoeningen. Een hoog cholesterolgehalte verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, hartinfarcten en beroertes. Cholesterolverlaging wordt aanbevolen wanneer de waarden boven de normale grenzen uitkomen en leefstijlaanpassingen onvoldoende effect hebben.
Statines vormen de meest voorgeschreven groep cholesterolverlagende medicijnen en werken door het remmen van een enzym dat betrokken is bij de cholesterolproductie in de lever. Deze medicijnen zijn zeer effectief in het verlagen van LDL-cholesterol en hebben bewezen het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen significant te verminderen.
Fibraten worden voornamelijk gebruikt bij patiënten met specifieke cholesterolproblemen, zoals zeer hoge triglyceridenwaarden. Ze werken anders dan statines en zijn vooral effectief in het verhogen van HDL-cholesterol en het verlagen van triglyceriden.
Ezetimibe biedt een alternatieve behandelingsoptie door de opname van cholesterol in de darmen te blokkeren. Dit medicijn kan zowel als monotherapie als in combinatie met statines worden gebruikt voor patiënten die statines niet verdragen of onvoldoende respons tonen.
Voor ernstige gevallen zijn PCSK9-remmers beschikbaar, een nieuwere klasse medicijnen die via injecties worden toegediend. Deze moderne behandeling is bijzonder effectief voor patiënten met familiaire hypercholesterolemie of degenen die onvoldoende reageren op conventionele therapie.
In Nederland zijn verschillende statines beschikbaar voor de behandeling van verhoogd cholesterol. Simvastatine is de meest voorgeschreven statine en wordt vaak als eerstekeusmedicijn gebruikt vanwege de bewezen effectiviteit en jarenlange ervaring. Atorvastatine behoort tot de krachtigste cholesterolverlagende middelen en wordt vaak voorgeschreven bij patiënten met zeer hoge cholesterolwaarden of verhoogd cardiovasculair risico.
Rosuvastatine is een moderne statine die effectief is in lagere doseringen en geschikt voor patiënten die een intensieve cholesterolverlaging nodig hebben. Pravastatine wordt vaak gekozen voor gevoelige patiënten omdat dit medicijn minder interacties heeft met andere geneesmiddelen en een lager risico op bijwerkingen geeft.
Naast voorgeschreven medicatie zijn er receptvrije supplementen verkrijbaar, zoals plantsterol- en stanolpreparaten. Deze hebben een beperkte cholesterolverlagende werking vergeleken met statines. Generieke geneesmiddelen bevatten dezelfde werkzame stof als merkgeneesmiddelen en zijn even effectief, maar vaak voordeliger in prijs. Uw apotheker kan u adviseren over de beste optie voor uw situatie.
Hoewel statines over het algemeen goed verdragen worden, kunnen er bijwerkingen optreden. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:
Spierklachten kunnen wijzen op een zeldzame maar ernstige bijwerking genaamd rhabdomyolyse. Stop met de medicatie en neem contact op met uw arts bij ernstige spierpijn. Regelmatige levercontroles zijn belangrijk omdat statines de leverfunctie kunnen beïnvloeden. Statines kunnen interacties hebben met grapefruitsap, bepaalde antibiotica en andere cholesterolmedicatie.
Zwangere en borstvoedende vrouwen mogen geen statines gebruiken. Patiënten met leveraandoeningen, ernstige nierinsufficiëntie of bepaalde spierziekten vereisen extra voorzichtigheid. Neem altijd contact op met uw arts bij ongewone klachten of als u twijfelt over de medicatie.
Een gezond dieet speelt een cruciale rol bij het verlagen van cholesterol. Verminder de inname van verzadigde vetten uit rood vlees, volle zuivelproducten en gebakken voedsel. Kies voor vette vis zoals zalm en makreel, die rijk zijn aan omega-3 vetzuren. Voeg meer vezels toe aan uw menu door volkoren granen, groenten en fruit te consumeren.
Regelmatige lichaamsbeweging verhoogt het goede HDL-cholesterol en verlaagt het slechte LDL-cholesterol. Streven naar minimaal 150 minuten matige beweging per week is ideaal. Rookstop en beperking van alcoholconsumptie zijn essentieel voor een gezond cholesterolgehalte.
Regelmatige bloedonderzoeken zijn essentieel om uw cholesterolwaarden te monitoren. In Nederland worden de streefwaarden bepaald op basis van uw cardiovasculaire risicoprofiel. Voor de meeste patiënten geldt een LDL-cholesterol van minder dan 2,6 mmol/l als acceptabel, maar bij hoog risico kan dit lager zijn.
Medicatiedosering wordt aangepast op basis van uw bloedwaarden en respons op behandeling. Therapietrouw is cruciaal voor het voorkomen van hart- en vaatziekten. Neem uw medicatie dagelijks op hetzelfde tijdstip in en sla geen doses over.
